هر کندوی زنبور عسل از سه نوع زنبور تشکیل شده است : ملکه ، کارگر ، زنبور نر. که در این جمعیت حضور زنبوران نر همیشگی نیست و فقط در چند ماه سال در کندو حضور دارند.
1- ملکه
زنبور ملکه، مادر اکثر زنبورها است. جنسیت ملکه ماده بوده و مهمترین وظیفهاش تخمگذاری است. ملکه رهبر کندوی زنبور عسل محسوب شده و اگر ملکه را بردارند یا کشته شود و جانشینی برای او وجود نداشته باشد بعد از سه یا چهار ساعت تمام کارهای کندو متوقف میشود . زنبورها بعد از مدتی، (حدوداً دو روز) اگر داخل کندو تخم روز وجود داشته باشد شروع به تولید شفیره ملکه برای تولید ملکه جدید میکنند. پس از مدت دو هفته ملکهها از شفیره بیرون می ایند و با هم مبارزه میکنند . سرانجام قویترین آنها دوباره رهبری کند و کار را به عهده میگیرد اما اگر تخم روز داخل کندو نباشد. بعد از مدت کوتاهی کارگران شروع به بکرزایی میکنند و کندو نر ریز میشود و در معرض نابودی قرار میگیرد.
میزان تخم ریزی ملکه
ملکه از اواخر فروردین تا اواخر خرداد در شرایط متعادل روزانه حدود ۱۵۰۰ تا ۴۰۰۰ تخم میگذارد. ملکهها و کارگرها از تخمهای لقاح شده (۳۲ کروموزوم) و نرها از تخمهای غیر لقاح شده (۱۶ کروموزوم)، به وجود میآیند.
عمر ملکه
طول بدن ملکه بسته به هر نژاد متفاوت است و بهطور طبیعی بیش از ۵ سال میتواند زنده بماند. در زنبورداری تجاری به علت کاهش تخمریزی بیش از دو سال از یک ملکه در کندو استفاده نمیشود. (در سال اول ۵۰٪ و در سال دوم ۲۵٪ تخمریزی میکند و در سالهای آینده ۲۵٪ تخم میگذارد به همین دلیل زنبوردار، ملکه را در سال سوم حذف میکند).
ملکه زنبور عسل در زمان شفیرگی، عسل و گرده نمیخورد و به جای آن ژل رویال که از غدد شیری زنبوران کارگر ترشح میشود، مصرف میکند.
( برای مشاهده ی ژل رویال تولید شده در زنبورستان اردیبهشت اینجا کلیک کنید.)
بخاطر همین تک غذا بودن در ۵ روز اول زندگی ۱۲۵۰ برابر بزرگتر از بقیه زنبوران میشود و عمر این زنبور از حدود ۴۵ روز به ۵ تا ۷ سال افزایش پیدا میکند .
2- زنبورهای کارگر
جنسیت زنبورهای کارگر ماده است. طول بدن آنها تقریباً ۱۰ میلیمتر میباشد. زنبورهای کارگر با اینکه ماده هستند توانایی بارور شدن ندارند. ولی در صورت نبودن ملکه تخم ریزی می کنند؛ که در زنبورداری به این پدیده نرزایی گفته میشود. البته این تخمها به دلیل عقیم بودن زنبور کارگر به زنبور نر تبدیل میشود. نیش زنبورهای ماده خاردار بوده و طول آن در حدود ۱ میلیمتر میباشد. به خاطر وجود همین خارها پس از نیش زدن به بدن موجوداتی که ساختار گوشتی دارد نیش در پوست گیر کرده و موجب جدا شدن کیسه زهر از زنبور میشود. به همین دلیل است که پس از چند دقیقه زنبوری که نیش زده خواهد می میرد. این باور اشتباه وجود دارد که زنبورها به صورت آگاهانه اقدام به نیش زدن میکنند و به عبارتی خود را فدا میکنند . ولی زنبورها به هیچ وجه نمیدانند بعد از نیش زدن کیسهٔ زهرشان پاره خواهد شد.
3- زنبورهای نر
تخمهای بارور نشده ملکه به زنبورهای نر تبدیل میشوند. حجرههای محل پرورش زنبورهای نر در کندو نسبت به زنبورهای کارگر بزرگتر است. زنبورهای نر فاقد توانایی نیش زدن هستند و تنها وظیفه آنها جفت گیری با ملکه است. آنها تعداد کمتری نسبت به زنبورهای کارگر دارند. زنبورهای نر سر و بالهای بزرگی دارند و تا می توانند عسل میخورد.
برای مطالعه ی مطالب جذاب و خواندنی از زندگی زنبور عسل اینجا کلیک کنید.