از مهم ترین اقدامات زنبورداری در پاییز ساختن جمعیت حداکثری زمستان گذران و ورود به بهار آینده است.
مهر
1-تغذیه زمستانی باید حداقل در این ماه پایان یافته باشد.
2-تنها یک بار کندو را باز کرده و به سرعت وضعیت غذایی شان را بررسی نمایید و در شناسنامه ی زنبورداری شان بنویسید.
3-در صورت شروع غارت سر کندو را گذاشته و از ادامه کار موقتا صرف نظر نموده، سوراخ های پرواز را تا حدود یک سانتی متر کوچک کنید.
4-برای بررسی وضع داخلی کندو ها از هم اکنون تا فروردین ماه کندو ها را هر 15 روز وزن نمائید.
5-همیشه تعدادی شان برای موارد اضطراری ذخیره کنید.
6-مومک های تکه تکه و جمع آوری شده و همچنین موم های شان های سیاه را ذوب و تصفیه نمائید.
7-روی قاب هارا با یک پارچه دو لای کتانی و مقداری روزنامه بپوشانید.
8-کندو های جمعیت های ضعیف را تنگ کنید.
9-کندو هارا برای زمستان گذرانی تمیز کنید ولی مواظب غارت باشید.
10-تنها به مقدار لارو ها و تخم ها توجه داشته باشید.هرچه بیشتر باشند جمعیت زنبور عسل در بهار قوی تر خواهند بود و زنبور داری بهتر. تعداد زنبور ها در این ماه مهم نیست.
آبان
1-در ایران مرکزی و غربی معمولا از نیمه دوم این ماه زنبور عسل خوشه زمستانی را تشکیل می دهند . و تا اوایل بهار داخل آن به زندگیشان ادامه میدهند.
2-در شمال کشور زنبور ها خیلی از سال ها در زمستان به خوشه نمی روند و ملکه تخم ریزی اش را قطع نمی کند.
3-هرگاه زنبور هارا در کنار آب در حال مکیدن دیدید معنایش این است که در کندو تخم و لارو وجود دارد . و ملکه هنوز مشغول تخم ریزی است.
4-عده ای از زنبوردارها کندو هایشان را در زمستان به جنوب ایران کوچ می دهند و از نتیجه اش راضی هستند.
5-اگر موم هارا تا کنون تصفیه نکرده اید حتما این کار را فوری انجام دهید.
6-مقدار محصول عسل کندو هارا محاسبه کرده و پر محصول ترین جمعیت های آن را بشناسید.
7-ملکه ی جمعیت های نیش زن را در بهار و یا حالا پیش از آن که به خوه روند عوض کنید.
8-از مطالعه کتاب های خوب زنبور داری غفلت نکنید.
9-وزن کردن هر 15 روز یک بار کندو ها از مهر ماه تا اول فروردین شما را از بعضی پیش آمد های غیر منتظره داخلی کندو ها می تواند آگاه نماید.
آذر
1-در نقاط سردسیر کشور همه ی زنبورها در خوشه زمستانی زندگی می کنند. تنها روز هایی که گرمای هوا از 8درجه بیشتر شود برای دفع مدفوع کندو را ترک می کنند.
2-اولین برف در نیمه دوم همین ماه می بارد. فوری سوراخ های پرواز را پاک کنید.
3-زنبور عسل شدید ترین سرما را تحمل میکنند ولی کوچک ترین جریان هوا (کوران) میتواند آن ها را تلف کند.
4-از مطالعه کتاب های خوب زنبورداری غفلت نکنید.
5-هفته ای یک بار (به ویژه در روز های آفتابی) به سوراخ های پرواز دقت کنید. در صورت مشاهده وضع غیر طبیعی شماره کندو را یادداشت نموده و در ساعات گرم یک روز آفتابی آن را به سرعت کنترل کنید.
برای مطالعه مهم ترین اقدامات زنبور داری در زمستان اینجا کلیک کنید.
(برگرفته از کتاب زنبور عسل و پرورش آن نوشته دکتر شهرستانی)